Als iemand die zwaar anti-dieet is en die eten weer leuk wil maken, ben ik iemand die liever laat zien hoe het ook kan dan dat ik erover preek. Maar delen van de wereld zijn eigenlijk al zo goed als onbewoonbaar door de manier waarop wij consumeren, dus leek het me toch goed om eens uiteen te zetten hoe ik duurzaam probeer te eten en recepten probeer te delen.
Wat is duurzaam eigenlijk?
Het ziet er niet goed uit voor de planeet en de mogelijkheid voor iedereen om erop te blijven leven, dus leef zo duurzaam als je kunt. Zelf vind ik dit een handzame definitie van ‘duurzaam’:
- Alles dat op deze planeet leeft kan comfortabel blijven leven, planten, dieren en mensen
Dus geen onderbetaalde of misbruikte arbeiders, geen gruwelijke leefomstandigheden voor dieren en geen vervuiling (en bijvoobeeld geen CO2- en andere kulcompensaties).
Wat zijn toegankelijke ingrediënten?
Hoewel ik me vooral probeer te concentreren op ‘toegankelijke’ ingrediënten, ben ik ook gewoon Indisch en woon ik nu in Frankrijk. Omdat ik ben opgegroeid met voornamelijk Indonesisch eten, betekent dit dat ik al vóór mijn geboorte naar de toko ging. Voor mij zijn Aziatische ingrediënten dus altijd toegankelijk geweest, terwijl dat voor jou misschien niet zo is. Omdat ik in Frankrijk woon, en dan ook nog eens op het platteland van Frankrijk, kan ik hyperlokaal en seizoensgebonden winkelen (het is hier zelfs bijna moeilijk om dat niet te doen), terwijl dit voor jou misschien veel lastiger is. Ironisch genoeg zijn het nu juist die Aziatische ingrediënten, en dan met name de Indonesische ingrediënten waarmee ik ben opgegroeid, die nu een stuk moeilijker krijgen zijn voor mij. En wat hier in Frankrijk in het seizoen is, is in Nederland vaak pas een maand later in het seizoen.
Als je een ingrediënt dat ik vermeld in een recept niet kunt vinden, Google dan op ‘vervang [ingrediëntnaam] tijdens het koken’ om erachter te komen wat voor jou gemakkelijker te vinden is, of stuur me gewoon een bericht en vraag me of je dit kunt overslaan. Als er minder dan een halve theelepel ingaat kun je dit in de meeste gevallen overslaan. Houd er rekening mee dat ik ook maar in mijn eentje ben en niet altijd even snel zal reageren, zeker niet in het weekend.
Doe wat je kunt
Ik snap dat niet iedereen de middelen bezit om de keuzes te maken die ik maak en toegang heeft tot de informatie waar ik toegang tot heb. Ik ben enorm bezig met eten, lees veel food journalistiek en heb een achtergrond in intersectioneel activisme, hierdoor heb ik door de jaren heen continu informatie verzameld over onze voedselsystemen. Hierdoor (en door mijn verhuizing naar Frankrijk) kan ik hele andere keuzes maken rond wat ik eet dan anderen. En nog doe ik het waarschijnlijk ‘niet goed’.
Het minste wat ik en andere mensen in food kunnen doen is onze kennis passief (door het delen van recepten die van zichzelf duurzamer zijn) en actief (door het schrijven van pagina’s als deze en het delen van artikelen zoals hieronder) te delen, zodat anderen makkelijker duurzamere keuzes kunt maken tijdens het boodschappen doen en beter begrijpen wat er allemaal speelt en mogelijk is.
De wereld staat inmiddels vrij letterlijk in brand of onder water dus doe alsjeblieft alles wat je kunt doen om duurzamer boodschappen te doen en doe vooral ook zelf onderzoek naar wat je nog meer zou kunnen doen om klimaatverandering tegen te gaan.
Wat ik doe
De meest basic dingen die ik doe om duurzamer te leven zijn:
- Zoveel mogelijk lokale seizoensproducten of producten met BIO-certificering kopen (voor meer over dat laatste, zie hieronder)
- Maximaal twee keer per week boodschappen doen, waarvan één keer te voet in het dorp, om de lokale bedrijfjes te steunen (en de auto te laten staan). Hier in het dorp hebben wij een kleine supermarkt, een bakker en een slager en eens in de week een ieniemienie marktje
- Winkelen met een boodschappenlijstje om te voorkomen dat ik meer inkoop dan ik voor de houdbaarheidsdatum op kan gebruiken. Ik maak hiervoor een grof weekplan van maaltijden, waarmee ik schuif aan de hand van waar ik die dag zin in heb, wat ik in huis heb en wat op moet
- Goed op de houdbaarheidsdata van spullen die ik al in huis letten, zodat alles op gaat voor het niet meer bruikbaar is. Let op: tenminste-houdbaar-tot producten kun je vaak langer gebruiken, ruik en let op schimmel in plaats van dat je het meteen weg gooit
- Vermijden van extra/ onnodig verpakkingsmateriaal
- Winkelen met mijn eigen boodschappentassen (dit werd in de jaren 80 in verband met zure regen al gepromoot dus ik snap niet waarom dit nog steeds een issue is)
- Niet vaker dan eens per week vis of vlees te eten. We kunnen hier in Frankrijk hyperlokaal vlees krijgen, letterlijk van een boer om de hoek, dus het is wel iets minder problematisch dan in Nederland
- Ik gebruik ongezoete soja of oat melk, de meeste van dit soort melken hebben relatief veel water nodig tijdens de productie, wat ze minder duurzaam maakt (zie de NYT-link hieronder). Ik heb een voorkeur voor ongezoete melk omdat ik dan zelf kan bepalen of en hoe zoet ik het wil hebben
- In Nederland hebben jullie natuurlijk de GFT-bak. In Frankrijk is composteren inmiddels verplicht, dus composteren wij hier al ons ongekookte groenafval en koffieprut. Sommige gemeentes in Nederland delen ook compost uit, dus daar kun je voor je tuin en balkonbakken eventueel compost afhalen (doen ze dit niet, vraag dan of ze dit kunnen aanbieden)
- Stem voor een partij met de groenste plannen (doe dit niet als het racisten zijn)
- Sinds december 2020 is het gros van de recepten dat ik hier deel veganistisch of vegetarisch. Ik vind het erg belangrijk om eten leuk en toegankelijk te houden en mensen aan te moedigen vooral te doen wat ze kunnen, maar dat idee is niet te rijmen met kiloknallers en de manier waarop dit vlees, zowel in de EU als in de VS, geproduceerd wordt*
Meer informatie
Bovenstaande en onderstaande vormden eerder één lijst, maar omdat ik vooral wat handvatten wilde bieden voor wat je wél kunt doen in plaats van wat je allemaal niet ‘mag’ doen, heb ik de lijst opgesplitst. Toch wilde ik onderstaande laten staan om je een idee te geven van wat er allemaal speelt met betrekking tot voeding en klimaat:
- Dit artikel van de New York Times is superfijn om inzichtelijk te maken welke keuzes je kunt maken om milieuvriendelijker boodschappen te doen en waar die keuze soms wringt, let op: dit artikel gaat specifiek over de situatie in de VS en zal niet altijd in lijn zijn met de situatie in Europa of Nederland
- Het BIO-keurmerk is een EU-certificaat voor voedingsmiddelen die biologisch geteeld zijn. Het keurmerk is helaas niet vrij van problemen. Zo houdt het geen rekening met het welzijn van dieren of arbeiders, en proberen de beheerders van het keurmerk kleine ondernemers te dwingen het kostbare keurmerk aan te vragen terwijl zij bijvoorbeeld alleen maar aangeven dat zij BIO-ingrediënten in hun producten verwerken. Daarbij is het proces voor certificering buitengewoon kostbaar, zo moet een boer 2 jaar volgens de regels van het keurmerk werken, voor ze in aanmerking komt voor certificering. Hierdoor besluiten sommige boeren zonder keurmerk te werken, terwijl ze dan soms duurzamer te werk gaan dan het keurmerk vereist. Dat gezegd hebbende is het BIO-keurmerk toch een behulpzame indicator van of iets duurzamer geproduceerd is of niet, en hoe meer mensen het kopen hoe meer dit een signaal afgeeft aan de industrie dat mensen graag duurzaam geproduceerde producten gebruiken. De producten die het keurmerk dragen zijn in Nederland vaak niet zo heel veel duurder dan ‘gewone’ producten, dus kies voor BIO waar het kan
- Tomaten in blik uit Europa worden vaak met geweld en vormen van moderne slavernij geproduceerd
- Garnalenkweek is extreem vervuilend en de garnalenkweek in Azië maakt veelal gebruik van moderne slavernij
- Suiker ligt aan de grondslag van de slavernij en dat is sindsdien niet heel erg verandert, Fair Trade-suiker is in Nederland goed te verkrijgen. Ook Fair Trade heeft issues, maar nogmaals: het is tenminste iets
- Ook in het verbouwen van caco voor chocolade zijn er enorme problemen met moderne slavernij en afgrijselijke arbeidsomstandigheden, veel bean-to-bar en andere ambachtelijke chocolademakers dragen het Fair Trade-kenmerk of vermelden duidelijk op andere wijze dat zij niet aan deze praktijken meedoen. Je kunt dit soort chocolades bijvoorbeeld kopen bij De Chocoladeverkopers (no spon, wel fan). Dit is helaas niet goedkoop, maar scheelt wel bloed aan je vingers
- AOC- en AOP-gecertificeerde kazen moeten voldoen aan zeer strikte eisen die vaak te maken hebben met regio- en seizoensgebonden productiemethoden, dit maakt ze vaak duurzamer dan kazen die het hele jaar door geproduceerd worden, omdat het niet normaal is voor koeien om het hele jaar door te kalveren en melk te geven. AOC en AOP kazen zijn in Nederland makkelijk verkrijgbaar bij veel supermarkten en bij de kaasboer
- Octopus wordt overbevist en is niet langer duurzaam keuze
Uiteraard is bovenstaande onderhevig aan nieuwe informatie, zeker aangezien er elke dag wel nieuwe bagger boven komt drijven. Voel je vrij om mij op problematische ingrediënten te wijzen wanneer ik deze gebruik.
* Omdat ik mijn kookboek Nomnomnom schreef voor ik tot dit inzicht kwam bevat het nog vleesrecepten, maar het bevat ook een overvloed aan veganistische en vegetarische recepten en variaties en heeft een speciale index om deze recepten makkelijk te vinden